Nieplanowane nieobecności pracowników to prawdziwa zmora wielu pracodawców. Nie dość, że powodują dezorganizację pracy i dodatkowe koszty, to negatywnie wpływają na morale załogi. Częstym problemem są dla pracodawców nieobecności wskutek których podwładni przedłużają sobie weekendy. W pierwszej części naszego cyklu odpowiadamy na pojawiające się najczęściej pytania o instrumenty prawne pozwalające radzić sobie z problemami absencyjnymi w firmie.

Czy można zabronić pracownikowi oddawania krwi w piątki i poniedziałki?

Pracodawca nie może z góry zabronić pracownikom oddawania krwi w konkretne dni tygodnia, ale może w regulaminie pracy ustalić tryb udzielania zwolnienia w celu oddania krwi.

Oddawanie krwi to przyczyna usprawiedliwiająca nieobecność w pracy, co nie oznacza, że pracownik może sam sobie udzielić takiego zwolnienia. Tak samo, jak w innych przypadkach, pracownik powinien uprzedzić pracodawcę o przyczynie i przewidywanym okresie nieobecności w pracy, jeżeli jest ona z góry wiadoma lub możliwa do przewidzenia.

Pracodawca ma obowiązek zwolnić od pracy pracownika będącego krwiodawcą na czas oznaczony przez stację krwiodawstwa w celu oddania krwi i na czas niezbędny do przeprowadzenia zaleconych przez nią okresowych badań lekarskich, jeżeli nie mogą one być wykonane w czasie wolnym od pracy. Za czas tego zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

To oznacza, że pracownik, który ma zamiar oddać krew powinien uprzedzić o tym pracodawcę najpóźniej przed rozpoczęciem pracy. Mogą się zdarzyć sytuacje, w których szczególne potrzeby pracodawcy przemawiać będą przeciwko udzieleniu zwolnienia w terminie wskazanym przez pracownika. W takich wyjątkowych wypadkach możliwe jest udzielenie pracownikowi zwolnienia w innym terminie. Tu sposób postępowania powinien być analogiczny, jak w przypadku udzielenia tzw. urlopu na żądanie. Należy jednak pamiętać, że pracownika również może powołać się na szczególne okoliczności, np. gdy konieczności oddania krwi nie dało się przewidzieć i jest to rzeczywista potrzeba, a nie sposób na przedłużenie weekendu.

Dodatkowo, w regulaminie pracy można ustalić tryb udzielania zwolnienia w celu oddawania krwi – np. wymagając od pracownika wniosku i wskazując na konieczność jego akceptacji przez przełożonego.

Czy w Polsce funkcjonuje już L4 z powodu wypalenia zawodowego?

Wypalenie zawodowe zostało uwzględnione jako jednostka chorobowa w jedenastej wersji Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych sporządzanej przez Światową Organizację Zdrowia (ICD-11). Polskie przepisy odwołują się do wersji dziesiątej klasyfikacji, zatem zwolnienie lekarskie wystawione z powodu wypalenia zawodowego mogłoby zostać zakwestionowane przez ZUS. Nie jest jednak wykluczone korzystanie ze zwolnienia ze względu na objawy, które wypalenie zawodowe może dawać – wówczas podstawą do zwolnienia będzie inna jednostka chorobowa.

Czy można obciążyć pracownika kosztem badań lekarskich?

Kodeks pracy w art. 229 § 6 rozstrzyga, że koszty wstępnych, okresowych, kontrolnych i tzw. końcowych badań medycyny pracy (ten ostatni rodzaj badań dotyczy pracy w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających), ponosi pracodawca. Pracodawcę obciążają też inne koszty profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, niezbędnej z uwagi na warunki pracy. Pracodawca nie może zwolnić się od tego obowiązku.

Karolina Kołakowska, adwokat w Kancelarii Brzezińska Narolski Adwokaci w Łodzi, ekspert z zakresu indywidualnego i zbiorowego prawa pracy oraz ochrony danych osobowych, trener i szkoleniowiec.