Klauzula modyfikacyjna – potrzebna czy nie?

W związku z pracami nad Prawem Komunikacji Elektronicznej powróciła dyskusja dotycząca możliwości dokonywania jednostronnej zmiany warunków umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych przez dostawcę usług. W mojej ocenie temat jest bardzo ważny, ponieważ rodzi wiele problemów praktycznych,  które narażają dostawców usług telekomunikacyjnych na wysokie kary.

Warto przypomnieć, że Prawo telekomunikacyjne określa szczegółowo procedurę, jaka powinna być zachowana, aby dokonać taką zmianę. Przepis przewiduje konieczność powiadomienia abonentów z odpowiednim wyprzedzeniem, we właściwej formie, a także nakazuje zapewnić możliwość wypowiedzenia umowy w razie braku akceptacji zmian. Jednocześnie jednak ustawa milczy o tym, kiedy dostawca usług ma prawo zmianę wprowadzić. Krótko mówiąc – wskazuje, jak to zrobić, ale nie przewiduje w jakich przypadkach. W związku z tymi niejasnościami dostawcy usług telekomunikacyjnych wprowadzali zmiany w dosyć dowolny sposób, uznając że wystarczające jest jedynie zachowanie przewidzianej prawem procedury.

Zmiany w umowach – tylko z klauzulą modyfikacyjną

Tego rodzaju działania zostały jednak zakwestionowane przez UOKiK. Prezes Urzędu w kilku decyzjach nakładających na dostawców usług dotkliwe kary wskazał bowiem, że dostawca usług nie może ot tak, bez istotnego powodu, jednostronnie zmienić umowy. Z decyzji UOKiK wynika, że zmiana taka jest dopuszczalna jedynie wówczas, gdy umowa zawiera tzw. klauzulę modyfikacyjną definiującą konkretne przypadki, w których dostawca może wprowadzić jednostronnie zmianę warunków umowy. Zwrócono także uwagę, że w ogóle nie jest dopuszczalna jednostronna zmiana warunków umów zawieranych na czas oznaczony. Postawiło to dostawców usług w trudnej, jeśli nie patowej sytuacji.

Aby dokonać jednostronnej zmiany umowy, musi ona zawierać klauzulę modyfikacyjną, a jeśli jej nie ma, to nie można również jednostronnie dokonać zmiany warunków umowy wprowadzając tę klauzulę. Konieczne jest de facto aneksowanie umów, co w praktyce, zwłaszcza przy dużej liczbie abonentów, jest niewykonalne. Ponadto nie można zapominać, że klauzula modyfikacyjna może przewidywać prawo do jednostronnej zmiany umowy jedynie z ważnych przyczyn. W innym wypadku klauzula może być uznana za niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego.

Zmiana – tylko z przyczyn obiektywnych

I tu pojawia się kolejny problem – z orzecznictwa wynika bowiem, że ważna przyczyna powinna mieć charakter obiektywny, co wyłącza subiektywne przyczyny ekonomiczne, np. chęć uchronienia podmiotu przed spadkiem zysków. Prowadzi to do absurdalnej sytuacji, w której klauzula modyfikacyjna nie może przewidywać możliwości jednostronnej zmiany umowy z przyczyn ekonomicznych, a to z kolei blokuje podwyżki cen, także w przypadku umów na czas nieoznaczony, trwających wiele lat.
Nadzieję na wyjście z tej trudnej sytuacji dawał projekt Prawa Komunikacji Elektronicznej. Niestety jednak w projekcie nie pojawił się żaden zapis, który rozstrzygałby, czy klauzula modyfikacyjna jest wymagana, a jeśli tak, to jakie mogą być przyczyny jednostronnych zmian w umowie. W toku konsultacji problem ten został zgłoszony i szeroko przedyskutowany. Ścierają się tu niestety interesy dostawców usług i konsumentów wspieranych przez UOKiK. Niewątpliwie jednak zgłoszenie tego problemu zwiększa szansę, że w ustawie pojawi się zapis rozstrzygający tę kwestię  i zapewniający bezpieczeństwo prawne dostawcom usług.

Zaproszenie na webinar:

Rejestracja

Termin: 19.06 (piątek, godz. 10.00)

Rejestracja: Zapisz się na webinar

Prowadząca: adw. Anna Gąsecka